Mới đây, sự xuất hiện của bộ phim Chốt đơn! – với nữ chính được tạo dựng hoàn toàn bằng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) thay Thùy Tiên – đã làm dấy lên nhiều tranh luận trong giới làm nghề và công chúng yêu điện ảnh.
Có ý kiến cho rằng, Chốt đơn! có thể là bước khởi đầu cho làn sóng sử dụng công nghệ thay thế con người trong nghệ thuật thứ bảy.
Việc này cũng đặt ra hàng loạt câu hỏi về tương lai của ngành điện ảnh Việt Nam trong kỷ nguyên số: Liệu việc ứng dụng AI có làm thay đổi quy trình sản xuất và cấp phép phim? Liệu đây có phải là một “tiền lệ” mới cho ngành điện ảnh? Và làm thế nào để Việt Nam tận dụng cơ hội này vươn tầm quốc tế?
Diễn viên AI được công bố thay thế Thùy Tiên trong phim “Chốt đơn!” (Ảnh: Nhà phát hành cung cấp).
Trao đổi với phóng viên Dân trí, ông Đặng Trần Cường – Cục trưởng Cục Điện ảnh – nhận định rằng, việc sử dụng AI trong quá trình làm phim thực chất là một hình thức ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất phim, nằm trong chuỗi các tiến bộ công nghệ đã được ngành điện ảnh ứng dụng từ lâu.
Theo Cục trưởng, thực tế, điện ảnh là một trong những loại hình nghệ thuật ứng dụng công nghệ kỹ thuật cao, sớm và mạnh mẽ nhất, đặc biệt trong khâu kỹ xảo, xử lý hình ảnh và âm thanh.
“Chúng tôi không coi việc sử dụng AI là yếu tố làm thay đổi bản chất của quy trình làm phim hoặc cấp phép, mà là một tiến trình tự nhiên trong quá trình ứng dụng khoa học, công nghệ vào sáng tạo nghệ thuật điện ảnh.
Mọi tác phẩm dù sử dụng diễn viên thật, kỹ xảo truyền thống hay công nghệ AI không có sự khác biệt nào đều được xem xét, thẩm định và cấp phép theo cùng một quy trình pháp lý minh bạch, nhất quán, bảo đảm đúng quy định của pháp luật”, ông Đặng Trần Cường nói rõ.
Trước thắc mắc: “Việc phim Chốt đơn! sử dụng diễn viên làm từ AI có đặt ra tiền lệ mới cho ngành điện ảnh Việt Nam?”, người đứng đầu Cục Điện ảnh thẳng thắn cho biết: “Việc sử dụng diễn viên tạo bằng công nghệ AI không đặt ra một “tiền lệ” theo nghĩa pháp lý hay quản lý”.
Theo ông Cường, chính điều này lại mở ra một cơ hội mới và đáng khích lệ cho sự phát triển của ngành điện ảnh Việt Nam trong bối cảnh hội nhập công nghệ toàn cầu.
Ông dẫn chứng, với những cảnh quay có độ khó cao thì trước đây cần đến diễn viên đóng thế hoặc kỹ thuật quay đặc biệt nhưng giờ đây, công nghệ AI cho phép đạo diễn chủ động thiết kế hình ảnh, sáng tạo những khung hình vượt ngoài giới hạn vật lý, góp phần nâng cao giá trị nghệ thuật và chất lượng kỹ thuật của tác phẩm.
Cục trưởng Cục Điện ảnh cho rằng, AI không phải là điều gì quá mới mẻ trong ngành điện ảnh thế giới, mà đang là một xu hướng tất yếu.
Việc Việt Nam bắt đầu ứng dụng công nghệ này là một tín hiệu tích cực, cho thấy ngành điện ảnh của chúng ta sẵn sàng thích ứng với chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và bắt kịp với xu thế phát triển toàn cầu, đúng với tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Ông Đặng Trần Cường bày tỏ: “Từ góc độ quản lý, chúng tôi ủng hộ và khuyến khích các đơn vị sản xuất điện ảnh ứng dụng công nghệ một cách có kiểm soát, đúng pháp luật, vừa bảo đảm chất lượng nghệ thuật, vừa đáp ứng các yêu cầu về quyền hình ảnh, quyền nhân thân và các quy định liên quan”.
Ông Cường nhìn nhận, trong bối cảnh điện ảnh thế giới đang từng bước chuyển mình từ phim nhựa, kỹ thuật số đến trí tuệ nhân tạo, việc Việt Nam mạnh dạn thử nghiệm là điều đáng khích lệ.
Cục trưởng cũng cho rằng, AI mang lại nhiều tiềm năng sáng tạo và lợi ích thiết thực: “Công nghệ này mang đến khả năng sáng tạo không giới hạn: Có thể tái tạo hình ảnh diễn viên, thiết kế cảnh quay phức tạp, mô phỏng các không gian mà trước đây chi phí hoặc điều kiện kỹ thuật chưa cho phép.
Ngoài ra, AI còn giúp rút ngắn thời gian sản xuất, tối ưu hóa nguồn lực – đặc biệt đối với các dự án phim độc lập hoặc có quy mô vừa.
Việc tiếp cận sớm với công nghệ hiện đại cũng góp phần nâng cao chất lượng điện ảnh trong nước và tăng khả năng cạnh tranh với thị trường quốc tế”.
Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng sự phát triển nhanh chóng của AI, bên cạnh cơ hội là những thách thức nhất định.
Đầu tiên là có thể phát sinh các vấn đề về quyền nhân thân, bản quyền hình ảnh và đạo đức nghề nghiệp trong việc sử dụng hình ảnh AI, nếu không được kiểm soát tốt.
Thứ hai là nguy cơ lạm dụng AI trong khâu sáng tạo có thể khiến phim thiếu chiều sâu văn hoá, mất dần bản sắc nếu chỉ chạy theo và chú trọng vào kỹ thuật.
Ngoài ra, nếu để AI tham gia vào các khâu như viết kịch bản hoặc xây dựng nhân vật mà thiếu sự định hướng, phim có thể trở nên rời rạc hoặc thiếu tính nhân văn – trong khi đây lại là yếu tố cốt lõi của nghệ thuật điện ảnh.
Ông Cường nhấn mạnh: “Luật pháp là hàng rào để bảo vệ, nhưng đồng thời cũng cần mở ra không gian cho sáng tạo. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà làm phim – chuyên gia công nghệ – cơ quan quản lý nhà nước để từng bước xây dựng một nền điện ảnh hiện đại, sáng tạo nhưng vẫn tuân thủ quy định pháp luật, tôn trọng quyền cá nhân và giữ vững tinh thần văn hoá Việt Nam”.
Với vai trò Cục trưởng Cục Điện ảnh, ông Cường đặc biệt nhấn mạnh đến tầm quan trọng của nguồn nhân lực chất lượng cao nếu muốn ứng dụng công nghệ một cách bền vững trong điện ảnh.
Ông cho rằng, mỗi bước phát triển của ngành điện ảnh đều gắn với tiến bộ công nghệ – từ thời phim đen trắng, phim màu đến kỹ thuật số. Giờ đây, sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo, kỹ xảo số, dữ liệu lớn hay thực tế ảo đang tiếp tục viết tiếp hành trình đổi mới của điện ảnh hiện đại.
“Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị đã xác định rõ: “Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang là yếu tố quyết định sự phát triển của các quốc gia; là điều kiện tiên quyết, thời cơ tốt nhất để nước ta phát triển giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới”.
Trong bối cảnh đó, điện ảnh với đặc thù là ngành giao thoa giữa nghệ thuật và công nghệ hoàn toàn có tiềm năng trở thành lĩnh vực tiên phong trong việc triển khai các thành tựu công nghệ mới, từ sản xuất nội dung, xử lý kỹ xảo, đến phân phối và tương tác với khán giả”, Cục trưởng nêu.
Tuy nhiên, để tận dụng hiệu quả những cơ hội này, theo ông, điều kiện tiên quyết là phải đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Cần xây dựng các chương trình đào tạo liên ngành kết hợp giữa mỹ thuật điện ảnh, công nghệ thông tin, kỹ xảo hình ảnh, dữ liệu số và ứng dụng AI. Đây chính là lực lượng nòng cốt trong việc tạo nên một nền điện ảnh hiện đại, sáng tạo và có bản sắc.
Cục trưởng khẳng định: “Cục Điện ảnh sẵn sàng đóng vai trò định hướng, kết nối các cơ sở đào tạo, đơn vị sản xuất và doanh nghiệp công nghệ để cùng xây dựng một hệ sinh thái đào tạo chuyên sâu, góp phần đưa ngành điện ảnh Việt Nam phát triển nhanh, bền vững và hội nhập quốc tế”.