Ba năm qua là giai đoạn rất khó khăn trong “sự nghiệp” làm Công đoàn của bà Võ Thị Sáu, Chủ tịch Công đoàn một doanh nghiệp (DN) có vốn đầu tư nước ngoài tại TP HCM, bởi công ty lâm vào khủng hoảng triền miên, mãi đến năm 2025 mới khởi sắc. Suốt giai đoạn khó khăn ấy, Công đoàn cơ sở đã phải nhiều lần nhờ đến sự trợ giúp của Công đoàn các KCX-CN thành phố.
Cần những “cánh tay nối dài”
Theo bà Sáu, từ năm 2022 – 2024, tài chính của công ty cạn kiệt, NLĐ chỉ làm việc cầm chừng. Khi ấy, Công đoàn công ty đứng trước rất nhiều trở ngại, nhiều vấn đề cấp bách được đặt ra, đó là làm sao để bảo đảm tiền lương trả đúng hẹn, thương lượng điều chỉnh tiền lương, thưởng Tết, chăm lo cho NLĐ trong trường hợp DN mất khả năng thưởng Tết…
Những vấn đề này khiến bà trăn trở rất nhiều. “Khi ấy, chúng tôi liên tục báo cáo tình hình cho Công đoàn các KCX-CN thành phố để họ nắm bắt, hỗ trợ trong trường hợp phát sinh tranh chấp, nhất là đợt Tết. Có năm, DN giảm thưởng rất sâu, NLĐ rơi vào khó khăn, cũng may Công đoàn cấp trên kịp thời giúp đỡ, họ mới có tiền trang trải dịp Tết” – bà Sáu kể.
Từ thực tế ấy, bà cho rằng trong nhiều trường hợp, Công đoàn cơ sở không đủ khả năng thương lượng, tài chính để hỗ trợ NLĐ. Vì vậy, bà cho rằng khi tiến hành sắp xếp bộ máy, không còn Công đoàn cấp trên trực tiếp thì Công đoàn cơ sở sẽ khó khăn hơn.
Lãnh đạo LĐLĐ quận Bình Thạnh thăm hỏi công nhân Công ty CP Bách Hưng Sinh khi doanh nghiệp này gặp khó khăn
Bà Châu Thị Ngọc Liên, Chủ tịch Công đoàn Công ty TNHH Thái Sơn S.P (TP HCM), cũng mong muốn có mô hình hoạt động mới linh hoạt, phù hợp với đặc thù Công đoàn, khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp để hỗ trợ kịp thời Công đoàn cơ sở.
Bà Liên cho biết: “Cán bộ Công đoàn cơ sở hầu hết là kiêm nhiệm, vừa phụ trách công việc chuyên môn lẫn công tác Công đoàn sẽ không thể kham hết tất cả đầu việc. Nhất là vấn đề liên quan đến tranh chấp hoặc thương lượng, Công đoàn cơ sở rất cần sự hướng dẫn của Công đoàn cấp trên”.
Bà Vũ Thế Vân, Chủ tịch Công đoàn các KCX-CN TP HCM, cho rằng “hoạt động Công đoàn không thể chỉ theo mệnh lệnh hành chính”. Như tại TP HCM hiện có 17 KCX-CN, nếu không có mô hình phù hợp thì sự kết nối giữa cấp trên và cơ sở sẽ bị hạn chế. Bà Vân dẫn chứng, một Công đoàn cơ sở ở DN lớn có hàng trăm ngàn đoàn viên – đây là thực tiễn rất khác so với các tổ chức chính trị – xã hội khác. Từ thực tế trên bà kiến nghị Tổng LĐLĐ Việt Nam xem xét đặc thù tổ chức Công đoàn khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.
Mở rộng sự hiện diện của Công đoàn
Tại hội nghị Ban Chấp hành Tổng LĐLĐ Việt Nam lần thứ 7 diễn ra mới đây, các cán bộ Công đoàn đã đồng loạt kiến nghị xây dựng mô hình trung gian phù hợp, vừa không đi ngược với chủ trương tinh gọn, sắp xếp bộ máy của trung ương, vừa giữ được khả năng bám sát thực tế DN.
Bà Nguyễn Thị Như Ý, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Đồng Nai, cho biết địa phương có hơn 800.000 đoàn viên, gần 3.000 Công đoàn cơ sở. Khi Công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở không còn, các chức năng nhiệm vụ của Công đoàn như hỗ trợ giải quyết tranh chấp lao động, đào tạo cán bộ Công đoàn, phát triển đoàn viên, thành lập Công đoàn cơ sở, thu tài chính sẽ giao hết cho cấp tỉnh. Trong khi lực lượng quá mỏng thì khó kịp thời giải quyết, xử lý, còn nếu để cấp cơ sở tự lo thì chưa đủ năng lực. “Việc nghiên cứu mô hình “Công đoàn khu vực” linh hoạt theo địa bàn cụm, KCN là cần thiết để duy trì hiệu quả hoạt động” – bà Ý nêu.
Thực hiện các nghị quyết, kết luận và hướng dẫn mới nhất của Trung ương Đảng, Quốc hội, Ban Bí thư, Ban Tổ chức Trung ương và Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam vừa có công văn hướng dẫn triển khai một số nội dung trọng tâm. Trong đó, có nội dung mới là việc thành lập Công đoàn xã, phường (gọi chung là Công đoàn xã) và Công đoàn đặc khu nhằm mở rộng sự hiện diện của Công đoàn tại cơ sở.
Việc thành lập Công đoàn xã, đặc khu giúp giảm thủ tục, mở ra cơ hội nâng cao chất lượng tổ chức Công đoàn ở những nơi vốn trước đây còn yếu và thiếu nhằm bảo vệ quyền lợi cho NLĐ ở khu vực phi chính thức, khu vực sản xuất đặc thù. Công đoàn xã, Công đoàn đặc khu do LĐLĐ cấp tỉnh thành lập, chỉ đạo hoạt động theo quy định của Đoàn Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam.
Về Công đoàn đặc khu khi sẽ thành lập 8 Công đoàn: Vân Đồn, Cát Hải, Côn Đảo, Cô Tô, Phú Quý, Trường Sa, Phú Quốc, Kiên Hải. Các đặc khu còn lại, Công đoàn cấp tỉnh sẽ phân công cán bộ theo dõi địa bàn, khi đủ điều kiện thì thành lập Công đoàn đặc khu.
Công văn nêu rõ Công đoàn xã, Công đoàn đặc khu là tổ chức có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản riêng và được biên chế tối thiểu 3 cán bộ, tối đa 5 người. Cơ cấu ban chấp hành có thể đến 15 ủy viên, bảo đảm đại diện đa ngành, nghề và địa phương.
Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam NGUYỄN ĐÌNH KHANG:
Phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo
Để hoạt động Công đoàn sau sắp xếp hiệu quả, cán bộ Công đoàn phải thực sự là những người sát cơ sở, bám địa bàn, phải nắm rõ tình hình trong địa bàn, lĩnh vực mình quản lý; phát huy tối đa mối quan hệ phối hợp với cấp ủy, chính quyền, đoàn thể đồng cấp. Đây chính là thời điểm mà đội ngũ cán bộ Công đoàn phát huy tối đa ý thức trách nhiệm và tinh thần chủ động, sáng tạo trong triển khai thực hiện nhiệm vụ.