Con nghê đã mất nhưng hồ sơ ghi đang tu bổ?
Liên quan đến vụ việc ngai vua triều Nguyễn trưng bày tại điện Thái Hòa, trong Đại nội Huế (quận Phú Xuân, thành phố Huế) bị đối tượng Hồ Văn Phương Tâm xâm hại, gây hư hỏng, trên mạng xã hội lan truyền hàng loạt hình ảnh cho thấy nhiều điểm khác nhau về các chi tiết trên hiện vật này qua từng thời kỳ.
Hình ảnh chụp vua Bảo Đại ngồi trên ngai vàng, đặt chân lên 2 con nghê (Ảnh tư liệu).
Nổi bật nhất là các hình ảnh vua Khải Định và Bảo Đại ngồi trên ngai vàng, chân đặt lên 2 con nghê ở phần bệ ngai. Một số chuyên gia khẳng định đây đều là những ảnh thật, không phải cắt ghép.
Tuy nhiên, hiện nay trên bệ của ngai vua triều Nguyễn, 2 con nghê này đã không còn. Lãnh đạo Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế cho biết, những chi tiết này đã bị mất trước khi đơn vị tiếp nhận hiện vật (sau năm 1975).
Điều lạ là tại phiếu đăng ký di vật, cổ vật bảo vật quốc gia đối với ngai vua triều Nguyễn lưu tại Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế (đăng ký 24/2/2005), tại mục tình trạng bảo quản lại thể hiện: “Ngai bị bạc sơn thếp, long mộng. Hai con kỳ lân để đặt chân đang tu bổ”.
Chi tiết này khiến nhiều người đặt ra câu hỏi về tính trung thực của vấn đề. Đại diện Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế cho biết trong hồ sơ có thông tin hai con kỳ lân để đặt chân “đang tu bổ”. Vì sao từ năm 2005 đến nay chưa hoàn thành?
Hiện nay, hai con nghê để đặt chân trên bệ ngai vàng triều Nguyễn đã không còn (Ảnh: Đình Hoàng).
Trao đổi với phóng viên, Tiến sĩ Trần Đức Anh Sơn (thời điểm 2005 giữ chức Giám đốc Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế) cho biết, ông là người trực tiếp khảo tả và đo vẽ nên biết khá kỹ về hiện trạng của ngai vua triều Nguyễn.
Theo ông Sơn, thời điểm 2005, khi lập hồ sơ về hiện vật, bản thân ông và đồng nghiệp nhận thấy ngai bị hư hỏng một phần, đã được sửa chữa qua các thời kỳ, nhất là ở phần tay ngai.
Riêng hai con nghê (hồ sơ ghi kỳ lân) trên bệ ngai để nhà vua gác chân đã không còn, nhưng chỗ gắn hai chi tiết này có dấu sơn màu đỏ sậm hơn màu sơn ở những vị trí khác trên bệ.
Ông Sơn khẳng định, khi “chắp bút” viết hồ sơ, ông không ghi nội dung “hai con kỳ lân để đặt chân đang tu bổ”.
Sẽ kiểm tra lại hồ sơ
Tiến sĩ Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Huế, cho biết, đang yêu cầu kiểm tra lại chi tiết này và nhận định có thể đã xảy ra sự nhầm lẫn.
Ông Hải cũng khẳng định, sau năm 1975, khi tiếp nhận hiện vật, cặp kỳ lân (hay con nghê) trên bệ ngai vua triều Nguyễn đã không còn.
Theo ông Hải, bộ hồ sơ năm 2005 trình đề nghị công nhận Bảo vật quốc gia đối với các hiện vật, trong đó có ngai vua triều Nguyễn đã không thành công.
Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế tạm thời đưa bản ngai vua được phục dựng vào trưng bày trong điện Thái Hòa để phục vụ du khách (Ảnh: Vi Thảo).
Mười năm sau, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế lập lại hồ sơ mới, theo mẫu mới, báo cáo Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch xem xét, trình Chính phủ phê duyệt.
Đến tháng 12/2015, Thủ tướng Chính phủ đã có quyết định phê duyệt công nhận Bảo vật quốc gia đối với các hiện vật/nhóm hiện vật do Huế đệ trình, trong đó có ngai vàng triều Nguyễn.
Lúc 11h55 ngày 24/5, đối tượng Hồ Văn Phương Tâm mua vé tham quan di tích, sau đó lẻn vào quậy phá khu vực ngai vàng triều Nguyễn tại điện Thái Hòa, làm hư hỏng hiện vật.
Đến ngày 25/5, đối tượng đã bị cơ quan chức năng thành phố Huế tạm giữ hình sự để điều tra làm rõ hành vi.
Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Huế thẳng thắn nhìn nhận, đây là sự việc hy hữu và gây hậu quả nghiêm trọng.
Theo hồ sơ, ngai vua triều Nguyễn là độc bản, có niên đại vào thế kỷ XIX, làm từ thời vua Gia Long và truyền lại cho các đời vua sau.
Vào năm 1923, để chuẩn bị lễ Tứ tuần đại khánh của vua Khải Định (1916-1925), triều đình cho làm bửu tán bằng gỗ, thếp vàng, che phía trên ngai.
Người làm bộ bửu tán là ông Nguyễn Văn Khả, sau đó được vua ban chức “Hàn lâm kiểm thảo” nên còn gọi là Kiểm Khả.